امروزه رایج ترین اقدام برای جبران نقایص اعضای مختلف بدن، پیوند عضو است که در این روش مشکلاتی از قبیل بافتن دهنده مناسب عضو، هزینه بسیار بالا، احتمال ایجاد آلودگی های میکروبی و ویروسی، واکنشهای ایمنی و پس زدن پیوند وجود دارد. این مشکلات سبب شده مهندسی بافت با رویکرد طراحی جایگزینهای بافت یا ارگان در دهه اخیر رشد زیادی داشته است.
مهندسی بافت به طور عام به معنی توسعه و تغییر در زمینه رشد آزمایشگاهی مولکولها و سلولها در بافت یا عضو، با هدف جایگزینی و ترمیم قسمت آسیب دیده در بدن است.
دانشمندان از سالها پیش قادر به کشت سلولها در خارج از بدن بودند اما فناوری رشد شبکههای سه بعدی سلولی، با هدف جایگزینی آن به جای بافت آسیب دیده، اخیراً میسر شده است. مهندسی بافت استفاده از ترکیبی از سلولها، روشهای مهندسی مواد و عوامل بیوشیمیایی مناسب برای بهبود یا جایگزینی بافتهای بیولوژیک است.
اسکافولد
به طور خلاصه، در مهندسی بافت یک ماده متخلخل به عنوان ماتریکس خارج سلولی یا داربست برای رشد سلول ها تهیه می شود. سلول هایی که توانایی رشد و تمایز به سمت ایجاد بافت مورد نظر را دارند در این ماتریکس قرار داده می شوند. ماتریکس مذکور یک داربست (Scaffold) سه بعدی برای سلولها است که امکان رشد سلولها را درمحیط مناسبی که میسازد، فراهم مینماید. همچنین ماتریکس بعنوان منبعی از آب، مواد غذایی، فاکتورهای رشد برای سلولها عمل میکند. بنابراین یک داربست سه بعدی با خصوصیات مناسب یک ضرورت جدی در مهندسی بافت شناخته میشود.
سلول
از طرف دیگر در بدن، سلولها وظیفه بازسازی بافتها را بر عهده دارند. با توجه به نیاز عمده مهندسی بافت به سلول خاص و مناسب، ایجاد بانکهای سلولی ضروری به نظر میرسد.
سلولهای بنیادی (Stem cells) در مرکز اصلی انتظارات قرار دارند و میتوان آنها را به عنوان روشی امید بخش برای آینده طب ترمیمی در نظر گرفت.
عوامل رشد
در مرحله بعد، عوامل رشد و مولکول های فعال کننده زیستی، در مجاورت سلول ها قرار داده می شوند. پس از رشد مناسب سلول ها در فضای متخلخل داربست، کل این مجموعه از محیط آزمایشگاه به داخل بدن موجود زنده منتقل می شود.